Ngày 18-09-2025
Dân biểu Delia Ramirez (Đảng Dân chủ, bang Illinois) phát biểu tại buổi họp báo cùng các chuyên gia di trú và người được bảo vệ bởi DACA, nhân kỷ niệm 13 năm chương trình DACA tại Washington, D.C., ngày 11 tháng 6 năm 2025.
Gần đây, nhiều người từng được bảo vệ bởi chương trình DACA đã bị bắt giữ hoặc đối mặt với nguy cơ trục xuất, làm dấy lên lo ngại rằng chính quyền Trump đang phớt lờ những gì chương trình này bảo vệ.
DACA là gì?
DACA (Deferred Action for Childhood Arrivals) là một chương trình bắt đầu từ năm 2012 dưới thời Tổng thống Obama, nhằm bảo vệ những người được đưa đến Mỹ từ nhỏ khỏi bị trục xuất. Những người tham gia chương trình có thể làm việc hợp pháp và phải gia hạn hai năm một lần, kèm theo kiểm tra lý lịch và cung cấp thông tin sinh trắc học.
Lo ngại từ giới bảo vệ quyền người nhập cư:
Một nhóm liên minh các tổ chức nhân quyền đã ghi nhận ít nhất 18 trường hợp người có DACA bị bắt giữ hoặc trục xuất từ khi ông Trump lên nắm quyền. Nhiều người trong số họ không có tiền án tiền sự, hoặc từng phạm lỗi nhỏ nhưng không đến mức bị loại khỏi khỏi diện được bảo vệ bởi DACA.
Quan điểm của chính phủ:
Bộ An ninh Nội địa Mỹ cho biết, việc có DACA không có nghĩa là được hợp pháp hóa tình trạng cư trú, và người nhận DACA vẫn có thể bị bắt giữ hoặc trục xuất nếu phạm luật hoặc vì lý do an ninh.
Một số vụ việc cụ thể đang gây chú ý:
- Paulo Gamez Lira, một cư dân El Paso, Texas, đã sống hợp pháp tại Mỹ dưới sự bảo vệ của chương trình DACA từ năm 2012. Anh bị các đặc vụ liên bang bắt giữ ngay trước cửa nhà mẹ mình, dù không có hành vi chống đối. Vụ bắt giữ khiến anh bị chấn thương ở vai và để lại đứa con nhỏ mắc bệnh không có cha chăm sóc. Năm 2016, Lira từng bị cáo buộc tàng trữ cần sa, nhưng cuối cùng chỉ nhận tội gây rối trật tự — một vi phạm mà theo luật sư, không đủ căn cứ để loại anh khỏi chương trình DACA. Hiện anh đang bị giam giữ và đối mặt với nguy cơ bị trục xuất, làm dấy lên lo ngại từ các tổ chức bảo vệ người nhập cư.
- Erick Hernandez, một tài xế Uber, đã vô tình đi lạc sang lãnh thổ Mexico trong lúc làm việc do nhầm lối rẽ. Khi cố gắng quay trở lại Mỹ, anh bị cáo buộc nhập cảnh bất hợp pháp, dù đã giải thích đây chỉ là một sai sót. Dù không có tiền án và vẫn đáp ứng đầy đủ điều kiện của chương trình DACA, Hernandez hiện đang đối mặt với nguy cơ bị trục xuất về El Salvador — nơi anh đã rời bỏ từ năm 14 tuổi. Anh cho biết mình cảm thấy bị phân biệt đối xử chỉ vì là người nhập cư, dù luôn cố gắng sống đúng pháp luật.
- Javier Diaz Santana, một người khiếm thính đã sống ở Mỹ từ năm 5 tuổi và là người được bảo vệ bởi chương trình DACA, bị bắt giữ trong một cuộc vây bắt tại trạm rửa xe ở Los Angeles. Do không nghe được lệnh từ lực lượng chức năng, anh hoảng loạn và chạy theo đám đông, dẫn đến việc bị bắt. Trong quá trình giam giữ, anh gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc giao tiếp với nhân viên ICE vì rào cản ngôn ngữ và khiếm thính. Santana bị giữ hơn 20 ngày trước khi được tại ngoại. Trường hợp xin tị nạn của anh từng bị bác, nhưng lệnh trục xuất đã bị tạm hoãn nhờ DACA — nay lại đang bị khởi động trở lại.
Kết luận:
Nhiều luật sư và tổ chức nhân quyền cho rằng chính quyền Trump đang phá vỡ cam kết bảo vệ những người được DACA che chở. Những vụ bắt giữ này cho thấy một xu hướng đáng lo ngại: dù người có DACA tuân thủ luật pháp và đã được chính phủ cấp phép ở lại hợp pháp, họ vẫn có thể bị trục xuất nếu chính quyền muốn “xét lại” quá khứ.
Việc này không chỉ gây hoang mang cho người có DACA mà còn ảnh hưởng đến gia đình họ, đặc biệt là trẻ nhỏ và người thân cần được chăm sóc.
